De Glorious Revolution: Een triomf van parlementaire suprematie tegenover koninklijke absolutisme

De Glorious Revolution, ook wel bekend als de Revolution of 1688, markeert een cruciale keerpunt in de Engelse geschiedenis. Dit evenement leidde tot de afzetting van de katholieke koning James II en de installatie van zijn protestantse dochter Mary en haar echtgenoot William van Oranje als mede-soeverein.
Deze revolutie was niet enkel een machtswisseling; het betekende ook een fundamentele verandering in de verhouding tussen de monarchie en het parlement. De Glorious Revolution vestigde het principe van parlementaire suprematie, waarbij de wetgevende macht boven de uitvoerende macht stond. Dit principe zou decennialang de politieke structuur van Engeland bepalen en als model dienen voor andere constitutionele monarchieën.
De aanleiding voor de revolutie lag in de religieuze en politieke spanningen die bestonden onder het bewind van James II. Hoewel hij formeel een protestant was, stond James II sympathiseerde met de katholieke zaak en begon hervormingen door te voeren die de macht van de Anglicaanse Kerk zouden beperken. Dit wekte grote onrust op in Engeland, waar de meerderheid van de bevolking protestants was.
De belangrijkste reden voor ongerustheid was James II’s poging om katholieken te benoemen tot hoge ambten en militaire posities, wat gezien werd als een directe bedreiging voor de Protestantse heerschappij. Dit leidde tot een groeiende oppositie tegen de koning, met name van leden van het parlement.
Een groep prominente Engelse aristocraten en politici, waaronder de graaf van Danby en Lord Lumley, besloten contact op te nemen met William van Oranje, de schoonzoon van James II. Zij hoopten dat William, als een gevestigde protestantse vorst, bereid zou zijn om in te grijpen en James II van de troon te stoten.
In november 1688 landde William van Oranje met een leger in Engeland. De koning van Engeland stond niet echt sterk tegenover de invasie; hij had geen steun van het parlement of van een groot deel van de bevolking, die bang waren voor zijn katholieke beleid.
De Glorious Revolution eindigde vrijwel zonder bloedvergieten. James II vluchtte naar Frankrijk, waar hij onderdak kreeg bij zijn oom Lodewijk XIV. Mary en William werden in 1689 gekroond als mede-soeverijnen van Engeland.
Het belang van de Glorious Revolution
De Glorious Revolution was een gebeurtenis van grote historische betekenis:
-
Parlementaire suprematie: De revolutie vestigde het principe dat de wetgevende macht (het parlement) boven de uitvoerende macht (de koning) stond. Dit leidde tot een constitutionele monarchie in Engeland, waarbij de macht van de koning beperkt werd door wetten en gebruiken.
-
Religieuze tolerantie: De Glorious Revolution maakte ook een einde aan de religieuze vervolging die katholieken in Engeland ondergingen. Hoewel de Anglicaanse Kerk nog steeds de staatskerk was, kregen andere religies meer vrijheid om hun geloof te belijden.
-
Stichting van de Bill of Rights:
In 1689 werd de “Bill of Rights” aangenomen, een document dat de rechten en vrijheden van het Engelse volk vastlegde. Deze wet was een belangrijke stap in de ontwikkeling van de democratie in Engeland.
Nasleep van de Glorious Revolution
De Glorious Revolution had een blijvende impact op Engeland en de rest van Europa:
- Versterking van de constitutionele monarchie: De revolutie vestigde een model voor andere Europese landen die naar een meer beperkte monarchie streefden.
- Ontwikkeling van de democratie: De principes van parlementaire suprematie en de Bill of Rights legden de grondslag voor de ontwikkeling van de democratie in Engeland en daarbuiten.
- Groei van het imperialisme: Na de Glorious Revolution groeide Engeland uit tot een wereldmacht. De revolutie had bijgedragen aan een gevoel van nationale trots en eenheid, wat stimuleerde het koloniale beleid van Engeland.
Conclusies over de Glorious Revolution
De Glorious Revolution was een cruciale keerpunt in de Engelse geschiedenis. Door de afzetting van James II en de installatie van William van Oranje en Mary, werd de weg gebaand voor een constitutionele monarchie. Dit betekende een belangrijke verschuiving in de machtsverhoudingen tussen de koning en het parlement. De principes van parlementaire suprematie en religieuze tolerantie werden vastgelegd in de “Bill of Rights” en legden de grondslag voor de ontwikkeling van de democratie in Engeland.
De Glorious Revolution had een blijvende impact op de Engelse samenleving en op de wereldgeschiedenis. Het was een inspiratie voor andere landen die streefden naar meer vrijheid en rechtvaardigheid.